De Eerste Kamer had nooit behoefte aan uitgebreide integriteitsregels. Tot nog toe vond ze een informele code genoeg.
Haar reactie was niet geschikt voor tere zieltjes. VVD-senator en fractievoorzitter Annemarie Jorritsma maakte zich gisteren goed kwaad over de kritiek op ‘dubbele petten’ in de Eerste Kamer. “Dan kunnen we alleen nog maar baby’s en mensen die nog nooit iets hebben gedaan Eerste Kamerlid maken!”, brieste de fractievoorzitter.
De VVD heeft er weer een kwestie bij, en deze keer betreft het een senator, Anne-Wil Duthler. Zij is in opspraak vanwege dubbele petten. Duthler stemde in 2014 voor een wet waarover haar eigen bedrijf had geadviseerd, tegen betaling. Toch heeft Annemarie Jorritsma een punt. Dubbele petten zijn in de Eerste Kamer niet te vermijden. Zouden nevenfuncties onmogelijk worden, dan moet de Eerste Kamer gaan werven bij kandidaten die geen enkele andere functie hebben.
Het Eerste Kamerlidmaatschap is een baan van één dag per week. De meeste senatoren doen het politieke werk erbij. Hun ‘nevenfuncties’ zijn hun echte werk, de rest van de week. Dan zijn ze hoogleraar, advocaat of dijkgraaf. Meestal zijn ze bestuurder of consultant, bij grote bedrijven en belangenorganisaties, ook in de non-profitsector.
Nevenfuncties zijn juist goed, stelt Elco Brinkman, fractievoorzitter van de Eerste Kamer voor het CDA. “Ik sta er zeer geharnast in”, reageert hij. “Het is juist goed dat senatoren ook elders in de samenleving functies hebben. Onze taak als senator is om wetten te beoordelen op technische, bestuurlijke en praktische uitvoerbaarheid. Des te beter als geluiden uit de samenleving, via nevenfuncties, in de Eerste Kamer doordringen.”
Lang was Elco Brinkman een van de politici met de meeste nevenfuncties, nu heeft hij er nog maar vier. De eerste jaren dat hij in de Eerste Kamer zat, was hij ook voorzitter van Bouwend Nederland, de lobbyorganisatie van bouwbedrijven. Zulk soort combinaties zijn in de Eerste Kamer jarenlang vrij gangbaar geweest.
Begrip
Veel senatoren hebben begrip voor elkaars dubbele petten. “Ik ben directeur jeugdbescherming bij het Leger des Heils”, zegt SP-senator Hans-Martin Don. “Wat als er morgen een nieuwe wet komt over de jeugdzorg? Moet ik dan mijn taak neerleggen?”
Voor strenge regels voelde en voelt de Eerste Kamer weinig. Het reglement van orde bevat maar een paar ultrakorte zinnen over belangenconflicten. Bijvoorbeeld: “Is het Kamerlid adviseur, dan vermeldt hij of zij tevens de sector waarvoor hij adviseert” (lid 156d). Betalingen voor nevenfuncties hoeven niet vermeld. Het is aan politieke partijen zelf hoe ze de integriteit van senatoren verder bewaken.
“Senatoren moeten zelf scherp zijn en bij de geringste twijfel de fractievoorzitter raadplegen”, zegt Hans Engels, fractievoorzitter van D66. Zelf is hij hoogleraar recht, naast nog zes andere bestuurlijke nevenfuncties. De regel bij de meeste fracties is dat Kamerleden met een dubbele pet een stapje opzij doen in debatten. Ze voeren niet het woord en volgen het fractiestandpunt.
De cultuur in de Eerste Kamer is al met al dat er weinig formele regels zijn, maar wel een informele code. Tineke Strik, fractievoorzitter van GroenLinks, vat die code samen als: “Je mag wel je kennis gebruiken, maar niet je eigen zaak belobbyen”. Strik bepleitte gisteren in het ‘college van senioren’ van de fractievoorzitters, achter gesloten deuren, voor een onderzoek naar de integriteitsregels. De regels kunnen misschien formeler, denkt GroenLinks. Al weet Strik ook nog niet hoe. “Het is een beetje ongelukkig dat één zaak nu zo onder het vergrootglas ligt. Maar het is goed om opnieuw in gesprek te gaan”.
____
Bron: Trouw
Datum: 26 september 2018
Gerelateerd:
Lubach op Zondag: De Eerste Kamer.
Over integriteit en belangenverstrengeling in de Eerste Kamer.
Volg ook onze Masterclass: “Belangenverstrengeling en Integriteit.”
Datum: 06-11-2018.
Locatie: WTC Den Haag.
Tijdstip: 13.30 – 17.00 uur.
Kosten: € 375,-. BTW is niet van toepassing.
Certificaat: Via de Universiteit van Maastricht.
PE-Punten: 3.
